Ban đầu, ít người hiểu được ý từ sâu xa của câu hỏi. Sau đó mới biết rằng, bố và cả mẹ cháu là cán bộ cơ quan nhà nước, ăn tiêu, ăn chơi hoang phí, quá “cái đồng lương” mà hai người nhận của Nhà nước. Họ lấy tiền đâu ra? Chỉ có buôn lậu, nhận hối lộ, “lại quả” mà thôi! Nhưng “ăn trông nồi, ngồi trông hướng”, nếu nồi cơm ít mà mình cứ ăn nhiều, đòi ăn nữa… là không phải “đạo” với người ngồi chung mâm…

Yêu Bác hãy làm cho mình trong sáng hơn... - Ảnh: Internet

Thế mới biết, theo một số người, học dễ, làm khó. Có phải ai đó cứ học nhiều, đọc nhiều thì làm dễ, làm được nhiều hơn chăng?

Trong thực tế cuộc sống, có những em nhỏ, chị công nhân quét đường, cô giáo lớp trẻ nhít, anh bộ đội, chú công an… đâu đã được học lớp “đào tạo chính trị”, “bổ túc”, đâu đã được bước chân vào “Học viện quốc gia”, nhưng trong hành động cụ thể, phục vụ nhân dân lại có nhiều thành tích, tiết kiệm, liêm chính, không tham ô, chẳng tham nhũng… làm được - dù còn ít - một số điều mà Bác Hồ dạy. Câu hỏi của cụ cựu chiến binh hình như có ý nói: khi ông, bà, cha, mẹ bề trên chỉ nói mà không làm, chắc chắn công việc sẽ như “ném đá ao bèo”, “nước chảy bèo trôi”; tiền của, công sức, giấy mực, thời gian bỏ ra, chạy theo việc học… học mà chưa làm, không làm hoặc không chịu làm thì dù “vận” đi bao lâu nữa, cũng chẳng “động đậy” được!

Vậy, làm theo Bác khó đến thế ư? Quả là khó thật. Nhiều giáo sư, báo cáo viên, đứng trên diễn đàn, trên bục giảng bài cho cán bộ, nhiều cấp; nhiều thủ trưởng cơ quan khi giao ban, lúc tổng kết, hô hào toàn là những “lời vàng, ý ngọc” về học và làm theo Bác. Cũng là phải thôi! Có chức, có quyền, đi đôi với có quyền, có nói, phải nói. Nhưng, nhân dân là ngọn đèn pha “tỷ oát” đã thấu rõ nhà ông ta, vợ ông ta, con ông ta, biệt thự, chứng khoán, đầu tư của cả họ nhà thủ trưởng rồi… Họ - tức là nhân dân chỉ kết tội bằng hai chữ nhẹ nhàng: “Thế đấy”. Nhẹ nhàng mà đau, mà xót, mà xấu hổ, mà bất lực, mà ai oán, mà kèm theo cả khinh bỉ, cả sợ hãi…

Người ta học hành như thế, con ông, cháu cha là vậy… mà làm còn khó khăn như thế! Quả là làm theo Bác khó quá.

Nhưng có người lại bảo: nếu anh, chị, ông thủ trưởng, bà chủ tịch mà thực lòng kính trọng Bác, thương Bác, để được dân kính trọng, thương yêu… cũng không khó khăn lắm khi làm theo Bác.

Những hình ảnh giản dị, thân thương Chủ tịch Hồ Chí Minh vẫn còn sống mãi trong trái tim hàng triệu người Việt Nam. Ảnh: Internet.

Trước hết, làm như Bác, việc đầu tiên là làm người, đã là người phải có Đạo làm người. Đó là: yêu nước, thương dân, thương nhân loại đau khổ. Hãy đến với các gia đình thương binh, liệt sĩ, các trại mồ côi, trại an dưỡng dành cho các cụ già có công với cách mạng… Hãy lên vùng cao mà nhìn các em nhỏ, có em còn trần truồng đi bộ, lấm lem mặt mày, thấy khách lạ thì ngơ ngác hơn con “nai vàng”, chẳng biết cái đài, cái chữ là gì. Thử kiểm nghiệm xem lương tâm, tình cảm, lý trí của mình thế nào, sau chuyến “vi hành” tiền hô, hậu ủng, ô mở, dù che, cờ xí phấp phới, trở về bên bàn tiệc “dô dô” của ngon, vật lạ… Khách ít, khứa nhiều, một bữa tiệc “rau muối” có thể nuôi cả một xóm trong nhiều ngày… Sau đó, tự mình làm bác sĩ đo xem “huyết áp” yêu nước, thương dân, thương người đói khổ đến đâu? Và tự hiểu lấy căn bệnh của mình mà sửa chữa.

Anh thích “nhảy” ra sân khấu, trưng bộ cánh của một quan chức, phòng, ban, vụ, huyện, tỉnh trên thành phố ư? Hãy làm theo Bác “đứng sau cánh gà”. Muốn làm biển lớn hãy đứng dưới, đứng sau những con suối nhỏ, con sông, con rạch…

Các ông, các bà móc ngoặc cho con anh đi học nước ngoài để đánh đổi lẫn nhau, buộc anh nhận, anh “cho” cháu tôi lên chức, vào “nguồn” này, ngồi ghế nọ (dù phải trả tiền theo giá… lạm phát), hãy làm theo Bác khi nói thẳng với các vị lão thành cách mạng Nghệ An, đại ý: “Đảng là của chung, của nước… Con cán bộ, đảng viên mà kém, con quần chúng, ngoài Đảng mà giỏi thì nên cho ai đi học?”.

Anh thích “làm quan” ư? Không có gì là sai trái. Vấn đề là ở chỗ “mục đích, động cơ”. Mục đích là “đòi lại một cách hợp pháp số tiền đã “đi đêm?”, động cơ là “cho cả họ, cả làng, cả tỉnh được nhờ” là không nên!

Hãy nghe Bác trả lời đồng chí Trường Chinh khi đồng chí Trường Chinh báo cáo với Bác là Đảng đã đề nghị Bác nhận chức Chủ tịch nước. Bác tươi cười, bình thản: “Mình mà làm Chủ tịch à?”.

Không phải chỉ là một lời khiêm tốn mà còn là một tấm lòng vì nước, vì dân, trong hoàn cảnh khó khăn của Tổ quốc, của một con người không hám danh, không tham quyền, chỉ xin nhận là người “vâng mệnh phụng sự quốc dân” mà thôi! Để khi “quốc dân cho thôi” sẽ xin về với “chim hạc, hoa lá, vui thú tuổi già”.

Hãy theo gương Bác, đừng ỳ ra trên ghế mãi, không cho măng mọc. Về với “vườn ruộng” rồi cũng không nên làm gì rầy rà đến “bọn trẻ”… Ra đi, bàn tay sạch, trở về, sạch sẽ cả tay, trong trắng cả tinh thần, đạo đức… (2)

Cuộc đời của Bác là một cuộc đời cách mạng. Cách mạng không phải là phá đình, đập đền, lấy bia thờ lát đường, hạ cột lim đen mang bán, chia nhau. Nếu ai đó muốn theo Bác làm cách mạng hãy “đổi cũ ra mới”, “đổi xấu ra tốt”. Đó là “định nghĩa” Việt Nam của Bác Hồ về “cách mạng”. Cái “cũ”, cái “xấu”… anh đều biết, trong nhà anh, làng anh, cơ quan anh, bạn bè anh… Nào là “chạy” điểm thi, chạy học mẫu giáo, chạy chủ tịch, bí thư, trưởng phòng, đến trưởng công an, thiếu tá, đại tá… và hơn nữa. Anh biết cả vì anh cũng đã “lên án”. Nhưng việc làm cho “mới”, cho tốt còn chậm quá. Chậm đến mức mà nhiều người không kêu “chậm” nữa mà cho rằng có lẽ “khó có thể đợi chờ vì đến mùa quýt, e rằng cũng chưa được hái quả đầu mùa; quả ra quả”.

Giăng giắc Rút xô (Jean Jacques Rouseau), nhà tư tưởng ánh sáng Pháp (1712 - 1778) cho rằng: “Việc học tập đích thực của chúng ta là học tập về thân phận con người”.

Bác sinh ra là dân nô lệ, vì yêu nước, nặng lòng yêu nước, thương dân, nặng lòng thương dân, nặng lòng vì những người bị áp bức, đau khổ, dù khác màu da, tiếng nói, thân phận. Bác đã chấp nhận hy sinh, hy sinh tính mệnh, quyền lợi, tư tưởng, hy sinh cả ý kiến, “vì hòa bình thế giới” (3) vì tự do và no ấm của mọi người, vì những người bị bóc lột thuộc mọi nòi giống (4) mà Bác đã chấp nhận “thân phận” mình vào cuộc “đổi mới ra cũ, đổi xấu ra tốt”, làm cách mạng.

Liệu chúng ra, có thể “mỗi tối, trước khi đi ngủ hãy tự ngẫm để xem ta có được bao nhiêu Hồ Chí Minh trong ngày”. Và, trước giờ đến công sở, lao động, học tập sẽ thực hiện bao nhiêu điều mới, điều tốt? Như thế là chúng ta cố gắng làm theo Bác, làm được, làm theo Bác được.

Hãy khắc sâu trong đầu óc, trong tâm can rằng: “Nhân dân không bao giờ chịu ai đó rót mật vào tai”. Và - lời Bác: “Một việc làm cụ thể (ví dụ, noi gương Bác tiết kiệm, yêu nước, thương dân, thương nhân loại đau khổ…) còn giá trị hơn hàng trăm bài nói suông, trống rỗng.

(1) Tiến sĩ khoa học lịch sử, Đại tá - Cựu chiến binh.
(2) Nhà triết học Horace - sinh năm 65 trước công lịch đã sớm nhận ra rằng “Bạc kém giá trị hơn vàng, vàng lại kém giá trị hơn đạo đức”.
(3) Dẫn theo Hồ Chí Minh tiểu sử, Bảo tàng Hồ Chí Minh, NXB Chính trị Quốc gia, 2008, tr 63.
(4) Hồ Chí Minh Toàn tập, tập 1, tr 460.